ÖZET

Karaciğer fibrozisi, hepatik stellat hücrelerinin (HSC) aktivasyonu ve karaciğerin fizyolojik yapısını tahrip eden ekstrasellüler matriks (ECM) bileşenlerinin aşırı birikimi ile karakterize hastalıktır. Karaciğer fibrozisi, kronik karaciğer hastalıklarının artan prevalansına ve ciddiyetine katkıda bulunur. Klinik açıdan büyük önem taşıyan karaciğer fibrozisi tedavi edilmediği takdirde ölümcül ve yoğun komplikasyonları ile karakterize siroz ile sonlanır. Siroz ise hepatosellüler karsinoma (HCC) kadar ilerleyebilmektedir. Fibrozisin daha önce geri döndürülemez bir süreç olduğu düşünülse de, çalışmalar karaciğerin yüksek rejeneratif yeteneği nedeniyle, ilerlemiş hastalıkta bile diğer dokulara göre normal mimariye dönüşün daha yüksek olduğunu göstermiştir. Karaciğer hastalığının ilerlemesini ve HCC gelişimini önlemek için fibrozise neden olan sinyal yollarının hedeflenemesine ve anti-fibrotik tedavilere ihtiyaç duyulmaktadır. Hastalığın patogenezinde HSC'lerin aktivasyonu ve bu aktivasyonda Transforming growth factor beta (TGF-β), Wnt/β-katenin sinyal yolları ve etkileşimleri önemli rol oynamaktadır. Sirtuinler (SIRT) Nikotinamid adenin dinükleotid (NAD+) bağımlı protein deasetilazlar olan sirtuin ailesine aittir ve inflamatuar yanıt, oksidatif stres ve fibrozis dahil olmak üzere birçok önemli hücresel biyolojik süreçte yer alır. Sirtuin ailesi fibrozis sinyal yolaklarının düzenlenmesinde ve karaciğer fibrozunun hücresel ve moleküler mekanizmalarında rol aldığı gösterilmiştir. Bu derlemede, miyofibroblastların farklılaşmasını, profibrotik aktivasyonunu tetikleyen ve sirtuinler tarafından modüle edilebilen karaciğer fibrozisine neden olan sinyal yolları hakkında güncel bilgileri özetlemeyi amaçladık.